Χαμομήλι

Λατινική ονομασία: Chamomila recutita

Οικογένεια: Asteraceae

Καταγωγή: Ευρώπη, Μεσόγειος

Περιγραφή

Το χαμομήλι είναι ετήσιο ποώδες φυτό με ύψος 20 – 60 εκατοστά. Ο βλαστός είναι κατακόρυφος και διακλαδίζεται πολύ με συνέπεια από την ίδια ρίζα χαμομηλιού να προκύπτουν έως και 80 πλευρικοί βλαστοί με 40 άνθη σε κάθε βλαστό. Τα άνθη που βλέπουμε με γυμνό μάτι είναι στην πραγματικότητα συμπλέγματα μικρότερων ανθέων. Το σύμπλεγμα αυτό ονομάζεται "κεφαλή". Το κεντρικό τμήμα της κεφαλής είναι κίτρινο και ημισφαιρικό, με κίτρινα άνθη χωρίς πέταλα. Τα άνθη στην περιφέρεια της κεφαλής φέρουν από ένα λευκό πέταλο το καθένα. Η ανθοφορία διαρκεί για το διάστημα Απρίλιος – Ιούνιος.

Θέση

Προτιμά θέσεις με πλούσια ή μέτρια ηλιοφάνεια. Το χαμηλό του ύψος το καθιστά ανθεκτικό σε δυνατούς ανέμους.

Θερμοκρασία

Ιδανικές Θερμοκρασίες για το Χαμομήλι

• Φύτευση: Οι σπόροι του χαμομηλιού μπορούν να σπαρθούν όταν οι θερμοκρασίες είναι περίπου 15-20°C.

• Ανάπτυξη: Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, οι θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 15°C έως 25°C είναι ιδανικές. Το χαμομήλι μπορεί να αντέξει και υψηλότερες θερμοκρασίες, αλλά η ανάπτυξή του μπορεί να επηρεαστεί αν η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 30°C για παρατεταμένες περιόδους.

• Νύχτα: Το χαμομήλι μπορεί να αντέξει δροσερές νυχτερινές θερμοκρασίες, με το εύρος 10-15°C να είναι ιδανικό για την καλύτερη απόδοσή του.

Αντοχή στον Παγετό

• Το χαμομήλι είναι αρκετά ανθεκτικό στον ελαφρύ παγετό, ιδιαίτερα αν είναι ήδη καλά εγκατεστημένο στο έδαφος. Ωστόσο, νεαρά φυτά μπορεί να χρειαστούν προστασία σε περιοχές με σφοδρούς χειμώνες.

Καλοκαιρινές Θερμοκρασίες

• Σε πολύ ζεστές και ξηρές συνθήκες, το χαμομήλι μπορεί να χρειαστεί επιπλέον πότισμα και σκίαση για να αποτραπεί το μαράζωμα των φυτών. Η διατήρηση της εδαφικής υγρασίας είναι κρίσιμη για την καλή ανάπτυξη.

Συνολικά, το χαμομήλι είναι ένα προσαρμόσιμο φυτό που μπορεί να ευδοκιμήσει σε ένα ευρύ φάσμα θερμοκρασιών, αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη φροντίδα και προσοχή στις ακραίες συνθήκες.

Ιδανικό Έδαφος για το Χαμομήλι

• Στράγγιση: Το χαμομήλι προτιμά καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Η υπερβολική υγρασία μπορεί να προκαλέσει σήψη των ριζών.

• Σύσταση: Αμμώδη ή αμμώδη-αργιλώδη εδάφη είναι ιδανικά, καθώς επιτρέπουν καλή στράγγιση και αερισμό των ριζών.

• pH: Το έδαφος πρέπει να είναι ελαφρώς όξινο έως ουδέτερο, με ιδανικό pH από 5.6 έως 7.5.

• Θρεπτικά συστατικά: Το χαμομήλι δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά. Ένα μέτρια γόνιμο έδαφος είναι επαρκές. Η υπερβολική λίπανση δεν είναι απαραίτητη και μπορεί να βλάψει την ανάπτυξη.

Πότισμα

Συχνότητα Ποτίσματος:

• Νεαρά φυτά: Χρειάζονται τακτικό πότισμα για να εγκατασταθούν καλά. Ποτίζετε όταν το επάνω στρώμα του εδάφους είναι στεγνό.

• Εγκατεστημένα φυτά: Αφού τα φυτά έχουν εγκατασταθεί καλά, χρειάζονται λιγότερο συχνό πότισμα. Ποτίζετε όταν το έδαφος είναι στεγνό σε βάθος περίπου 2-3 εκατοστών.

Ποσότητα Νερού:

• Ποτίστε αρκετά ώστε το νερό να φτάσει στις ρίζες, αλλά αποφύγετε την υπερβολική υγρασία που μπορεί να προκαλέσει σήψη των ριζών. Το χαμομήλι δεν χρειάζεται υπερβολική ποσότητα νερού.

Χρονισμός Ποτίσματος:

• Καλύτερα να ποτίζετε νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα για να μειώσετε την εξάτμιση και να δώσετε στα φυτά αρκετό χρόνο να απορροφήσουν το νερό πριν τη νυχτερινή ψύξη.

Μέθοδος Ποτίσματος:

• Χρησιμοποιήστε στάγδην σύστημα ή ποτίστε στη βάση των φυτών για να αποφύγετε την υγρασία στα φύλλα και τα άνθη, που μπορεί να προκαλέσει μυκητιασικές ασθένειες.

Έδαφος:

• Η διατήρηση του εδάφους με καλή στράγγιση είναι απαραίτητη. Εάν το έδαφος είναι πολύ βαρύ, προσθέστε οργανική ύλη για να βελτιώσετε τη στράγγιση.

Ειδικές Συνθήκες

• Ξηρασία: Σε περιόδους ξηρασίας, αυξήστε το πότισμα για να διατηρήσετε τα φυτά υγιή.

• Υπερβολική Βροχόπτωση: Αν το έδαφος είναι πολύ υγρό λόγω βροχοπτώσεων, βεβαιωθείτε ότι το νερό στραγγίζει καλά για να αποφύγετε προβλήματα στις ρίζες.

Συμβουλές

• Παρακολουθείτε τα φυτά σας για σημάδια στρες, όπως μαρασμός ή κιτρίνισμα των φύλλων, που μπορεί να υποδεικνύουν έλλειψη ή υπερβολική υγρασία.

• Η χρήση ενός στρώματος από οργανική ύλη (mulch) γύρω από τα φυτά μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της υγρασίας του εδάφους και στη μείωση της εξάτμισης.

Πότε να Συγκομίζετε το Χαμομήλι;

• Χρόνος Ανθοφορίας: Η καλύτερη περίοδος για τη συγκομιδή είναι όταν τα άνθη του χαμομηλιού έχουν ανοίξει πλήρως, αλλά πριν αρχίσουν να μαραίνονται. Αυτό συνήθως συμβαίνει την άνοιξη και το καλοκαίρι.

• Ημέρα Συγκομιδής: Επιλέξτε μια ηλιόλουστη ημέρα και συγκομίστε τα άνθη νωρίς το πρωί, αφού έχει φύγει η δροσιά αλλά πριν ο ήλιος γίνει πολύ δυνατός. Αυτό βοηθά στη διατήρηση των αιθέριων ελαίων και της ποιότητας των ανθέων.

Πώς να Συγκομίζετε το Χαμομήλι

Εργαλεία: Χρησιμοποιήστε ένα μικρό ψαλίδι ή τα δάχτυλά σας για να κόψετε τα άνθη. Φροντίστε τα εργαλεία σας να είναι καθαρά για να αποφύγετε μόλυνση των φυτών.

Μέθοδος: Κόψτε τα άνθη στη βάση τους, ακριβώς εκεί που ενώνονται με το στέλεχος. Προσέξτε να μην καταστρέψετε τα υπόλοιπα μέρη του φυτού, καθώς θα συνεχίσει να ανθίζει.

Ποσότητα: Συλλέξτε μόνο τα άνθη που έχουν ανοίξει πλήρως. Τα μικρότερα, κλειστά άνθη μπορούν να αφεθούν για μελλοντική συγκομιδή.

Διαδικασία Μετά τη Συγκομιδή

• Καθαρισμός: Αφαιρέστε τυχόν έντομα ή υπολείμματα από τα άνθη. Μην τα πλένετε, καθώς η υγρασία μπορεί να προκαλέσει μούχλα κατά την ξήρανση.

• Ξήρανση:

• Μέθοδος: Απλώστε τα άνθη σε ένα λεπτό στρώμα σε μια σκιερή, καλά αεριζόμενη περιοχή. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα σίτα ή ένα πανί για να τα διατηρήσετε καθαρά και να εξασφαλίσετε καλή κυκλοφορία αέρα.

• Χρόνος: Η διαδικασία ξήρανσης διαρκεί συνήθως 1-2 εβδομάδες, ανάλογα με τις συνθήκες υγρασίας και αερισμού. Τα άνθη είναι έτοιμα όταν γίνονται εύθραυστα και θρυμματίζονται εύκολα.

• Αποθήκευση:

• Δοχεία: Φυλάξτε τα ξηρά άνθη σε αεροστεγή δοχεία, κατά προτίμηση γυάλινα βάζα, για να διατηρήσετε τις ιδιότητές τους.

• Συνθήκες: Κρατήστε τα δοχεία σε δροσερό, σκοτεινό μέρος για να προστατέψετε τα άνθη από το φως και την υγρασία.

Συμβουλές

• Επανειλημμένη Συγκομιδή: Το χαμομήλι μπορεί να ανθίσει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Συνεχίστε τη συγκομιδή των ανθέων καθώς ανοίγουν νέα.

• Ποιοτικός Έλεγχος: Ελέγχετε τα αποθηκευμένα άνθη τακτικά για τυχόν σημάδια μούχλας ή υγρασίας και απομακρύνετε τυχόν μολυσμένα άνθη για να προστατεύσετε την υπόλοιπη σοδειά.

Πολλαπλασιασμός

Πολλαπλασιάζεται με σπορά το Φθινόπωρο. Ο σπόρος είναι πολύ μικρός (σε ένα γραμμάριο σπόρων βρίσκονται περίπου 9000 σπόροι). Ανακατεύουμε το σπόρο με τελείως στεγνή άμμο και σπέρνουμε στα πεταχτά. Ακολουθεί πάτημα του εδάφους. Επειδή κατά τη συγκομιδή μπορεί να ξεφύγουν αρκετές ανθοκεφαλές, το χαμομήλι μπορεί να ξαναφυτρώσει στο ίδιο χωράφι και τον επόμενο χρόνο σε πυκνότητα ίδια ή μεγαλύτερη από την πρώτη χρονιά.

Λίπανση

Το χαμομήλι δεν έχει ειδικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία, επομένως η λίπανση δεν είναι απαραίτητη.

Διατροφικά Οφέλη του Χαμομηλιού

• Αντιοξειδωτικές Ιδιότητες:

Το χαμομήλι περιέχει φλαβονοειδή όπως η απιγενίνη, η κερσετίνη και η λουτεολίνη, τα οποία έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Αυτά βοηθούν στην προστασία των κυττάρων από τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες και μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών.

• Αντιφλεγμονώδεις Ιδιότητες:

Οι ενώσεις που περιέχει το χαμομήλι μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή. Αυτό μπορεί να είναι ευεργετικό για την ανακούφιση από φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως η αρθρίτιδα και οι εντερικές διαταραχές.

• Καταπραϋντικές Ιδιότητες:

Το χαμομήλι είναι γνωστό για την ηρεμιστική του δράση, που βοηθά στην ανακούφιση του άγχους και της αϋπνίας. Ένα φλιτζάνι χαμομήλι πριν από τον ύπνο μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου.

• Βελτίωση της Πέψης:

Το χαμομήλι μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της πέψης και στην ανακούφιση από γαστρεντερικά προβλήματα, όπως οι κράμπες, το φούσκωμα και η ναυτία. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS).

• Ανακούφιση από τις Εμμηνορροϊκές Πόνους:

Η κατανάλωση χαμομηλιού μπορεί να μειώσει τις κράμπες και τους πόνους που σχετίζονται με την έμμηνο ρύση. Η αντιφλεγμονώδης δράση του μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων.

• Ενίσχυση του Ανοσοποιητικού Συστήματος:

Το χαμομήλι μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθώντας στην καταπολέμηση λοιμώξεων και στην πρόληψη ασθενειών. Η τακτική κατανάλωση μπορεί να προσφέρει ένα επιπλέον στρώμα προστασίας κατά των κοινών κρυολογημάτων και των λοιμώξεων.

• Ανακούφιση από το Κρυολόγημα και τη Γρίπη:

Το χαμομήλι μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος και της γρίπης, όπως ο πονόλαιμος και η συμφόρηση. Οι ατμοί από το χαμομήλι μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για εισπνοές, βοηθώντας στην αποσυμφόρηση της ρινικής οδού.

Τρόποι Κατανάλωσης του Χαμομηλιού

• Τσάι Χαμομηλιού: Ο πιο κοινός τρόπος κατανάλωσης είναι το τσάι χαμομηλιού. Απλά βράστε νερό και προσθέστε ένα κουταλάκι αποξηραμένα άνθη χαμομηλιού ή ένα φακελάκι τσαγιού χαμομηλιού.

• Αιθέριο Έλαιο Χαμομηλιού: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αρωματοθεραπεία ή τοπικά (αφού αραιωθεί) για ανακούφιση από πόνους και φλεγμονές.

• Συμπληρώματα: Το χαμομήλι διατίθεται επίσης σε μορφή κάψουλας ή βάμματος, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για συγκεκριμένες ιατρικές ανάγκες.

Προφυλάξεις

• Αλλεργίες: Άτομα με αλλεργία σε φυτά της οικογένειας των αστεροειδών (όπως η αμβροσία) μπορεί να έχουν αλλεργική αντίδραση στο χαμομήλι.

• Αλληλεπιδράσεις με Φάρμακα: Το χαμομήλι μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιπηκτικά. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν την κατανάλωση αν λαμβάνετε φάρμακα.

Το χαμομήλι είναι ένα ευεργετικό βότανο που μπορεί να προσφέρει ποικίλα οφέλη για την υγεία όταν καταναλώνεται με μέτρο και προσοχή.

DIY

Έγχυμα χαμομηλιού

Υλικά:

• Νερό

• Φύλλα χαμομηλιού

• Μέλι (προαιρετικά)

Εκτέλεση:

1. Βάζουμε το νερό να βράσει σε ένα μπρίκι.

2. Σε ένα φλιτζάνι προσθέτουμε 1 ή 2 κουταλάκια του γλυκού αποξηραμένο χαμομήλι.

3. Πριν το νερό κοχλάσει το βγάζουμε από τη φωτιά και γεμίζουμε το φλιτζάνι.

4. Σκεπάζουμε το φλιτζάνι με ένα πιατάκι για 10 λεπτά, για να συγκρατήσουμε τα αιθέρια έλαια.

5. Πίνεται καλύτερα σκέτο αλλά κάποιοι το προτιμούν με μια κουταλιά μέλι για να είναι πιο γλυκό.